Դեռ շարունակում ենք զվարճանալ այս հերթական զառանցանքով: Փորձենք հասկանալ, թե որքանով է դա զառանցանք, ու ինչ է լինելու դրա վերջը:
Պատկերացրու՝ պապերիցդ քեզ որպես ժառանգություն մնացել է տասը սենյականոց ընդարձակ բնակարան: Մի օր կադաստրի կնիկը կանչում է քեզ, ու ասում, որ դու թուղթ չունես, ու այդ սենյակներդ ապօրինի են, իսկ թուղթը պարտադիր է ու կարևոր:
ՈՒ որպեսզի այդ թուղթը ունենաս՝ պիտի տասը սենյակից ինը թողնես պետությանը:
Քո կամքն ու ուղեղը չի հերիքում, որպեսզի բանակցես, սակարկես, գոնե գաս ընտանիքիդ անդամների հետ խորհրդակցես:
Չէ՞ որ բազմանդամ ընտանիքիդ մեջ կարող է լինել պատվախնդիր մեկը, որը խորհուրդ կտա տեր կանգնել իրավունքներիդ, պայքարել առանց սենյակ զիջելու, կամ գոնե մեկ սենյակ զիջելով ստանալ այդ «բաղձալի» թուղթը: Առանց երկար-բարակ մտածելու ստորագրում ես ու գալիս տուն: Գալիս ու տեսնում ես, որ ընտանիքդ լցրել են մի սենյակի մեջ, հեղձուկ է, ողբ ու կական, կինդ ու զավակներդ քեզ թաղում են հավիտենական անեծքով: Բայց դե, արդեն ստորագրել ես ու հպարտ ես, որ ծոցագրպանումդ ունես այդ կարևոր թուղթը:
Իսկ ամենակարևորը՝ դու այդ մի սենյակի հիմնադիրն ես, դու՛ ես հիմնադիրը: Պարզվում է, ճիշտ էիր մտածել: Հետագայում ժառանգներդ՝ թոռներդ ու ծոռներդ, քո պատիվը պահելու համար, քեզ հռչակում են հիմնադիր, մոռանում ամեն տեսակ անեծք ու նզովք ու շարունակ փառաբանում:
Հարյուր տարի առաջ այսպես եղավ: Մի սենյակի թուղթ ստորագրողները հռչակվեցին հանրապետության հիմնադիրներ:
Այսօր... սենյակատերը փոխվել է, բայց կադաստրի կնիկը չի փոխվել: Կանչել է սենյակատիրոջն ու ասել, որ պապիցդ մնացած թուղթը հնացել է, անվավեր է, ու նորը պիտի ստորագրես:
Ասել է՝ քանի որ դու խոզ ես ու խոզաբարո, այդ սենյակը քեզ շատ է, քեզ մի խոզաբունն էլ բավական է: Բայց կարևորը՝ թուղթ կունենաս:
ՈՒ հետո, դու պապիցդ ինչ պակաս հիմնադիր ես, այսուհետ դու ես կոչվելու հիմնադիր:
Գիտեմ, ամեն ինչ գռեհիկ ստացվեց, ու լինելու են պոռթկացողներ: Բայց սա՛ է իրականությունը, ողբալի իրականությունը: Այս հոգավորը ոչ միայն միտք չունի հեռանալու, այլև ուզում է պատմության մեջ մնալ որպես հիմնադիր… հանրապետությա՛ն հիմնադիր:
Կարո ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ